1. การลำเอียงต่อความผิด ไม่ควรถูกตอบโต้ด้วยการลำเอียงต่อสิ่งที่ถูก
เหตุผลก็เพราะว่าเราเป็นมนุษย์ และบรรยากาศของความท้าทาย มักก่อให้เกิดปฏิกิริยาโต้ตอบในทางตรงกันข้าม หากเสนอความจริงในลักษณะที่ยั่วยุ ก็ยิ่งทำให้ฝ่ายที่ยึดผิดยิ่งดื้อดึง และปฏิเสธความจริงมากขึ้น การปฏิบัติกับผู้ที่ผิดด้วยความยโสและโอหังก็ทำให้เขาปฏิเสธที่จะยอมรับความจริงและยืนยันในสิ่งที่ผิด.
ด้วยเหตุนี้ ผู้ที่ชี้แจงความจริงจึงต้องใช้กระบวนการอธิบายอย่างนุ่มนวล โดยเฉพาะกับคนที่มีระดับความรู้ไม่มาก เพราะหากใช้อารมณ์หรือท่าทีแข็งกร้าวจะทำให้เขาต่อต้านมากยิ่งขึ้น
อิหม่ามฆอซาลี กล่าวว่า:
“หนึ่งในความเขลาที่ยิ่งใหญ่ คือ การที่กลุ่มชนหนึ่งลำเอียงต่อความผิดเพียงเพราะความจริงถูกนำเสนอในลักษณะของความท้าทายและการเหยียดหยาม ซึ่งเป็นการผลักไสพวกเขาไปสู่การดื้อดึงต่อต้านความจริง ยิ่งพวกเขาอ่อนแอเท่าไหร่ ก็ยิ่งเกิดการดูถูกจากอีกฝ่ายมากขึ้น ซึ่งทำให้รากเหง้าของความเชื่อผิด ๆ ฝังลึกในจิตใจ และเกิดความเกลียดชังต่อผู้มีความรู้ที่เสนอความจริง เมื่อความเชื่อผิด ๆ เหล่านั้นฝังแน่นจนเห็นความเสื่อมชัดเจนแล้วก็ตาม”¹
อิหม่ามฆอซาลีใช้ถ้อยคำอย่างสุภาพในการชี้ให้เห็นว่า การที่คนทั่วไปกลายเป็นคนดื้อรั้นต่อต่อความจริงนั้น ส่วนหนึ่งเกิดจากการที่พวกเขาถูกนำเสนอความจริงด้วยความลำเอียงและไม่ให้เกียรติ ดังนั้นหากคนธรรมดาถูกทำให้รู้สึกว่าโดนดูถูกและไม่ให้เกียรติเมื่อมีการถกเถียงเรื่องศาสนา เขาก็จะไม่ยอมรับแม้สิ่งนั้นจะเป็นความจริง และการดื้อดึงของเขาจะยิ่งรุนแรงขึ้น
อิหม่ามฆอซาลีจึงกล่าวว่า:
“หากความดื้อดึงของพวกเขารุนแรงขึ้น ก็จะยิ่งทำให้พวกเขาปฏิเสธสิ่งที่ถูกต้องโดยไม่รับฟังเหตุผล”
การลำเอียงนั้น เป็นสิ่งที่ฝังรากลึกในจิตใจ และทำให้ความเชื่อที่ผิดมั่นคงขึ้น เป็นอันตรายต่อจิตใจ และเมื่อมีนักวิชาการที่ไม่ดีบางคนลำเอียง พวกเขาก็จะกลายเป็นพวกที่ลำเอียงต่อความจริง และมองผู้ที่เห็นต่างอย่างรังเกียจ.
รังเกียจ.
¹ อ้างอิงจากหนังสือ “อัลมุวาฟะกอต” เล่ม 4 หน้า 265 จากคำกล่าวของอิหม่ามฆอซาลี.
ผม (ผู้แปล) ขอสรุปเนื้อหานี้ให้สั้นๆ ว่า:
อย่าให้ความลำเอียงของเขา พาเราลำเอียงไปด้วย
หนึ่งในความเข้าใจผิดที่พบได้บ่อย คือ เมื่ออีกฝ่ายยึดติดในความผิด เรากลับโต้ตอบด้วยความลำเอียงในสิ่งที่เราคิดว่าถูก ซึ่งเป็นการเพิ่มช่องว่างและสร้างความดื้อรั้นมากขึ้น.
อิหม่ามฆอซาลีชี้ให้เห็นว่า บางครั้งคนทั่วไปอาจปฏิเสธความจริง เพียงเพราะมันถูกนำเสนอด้วยท่าทีดูถูกหรือยั่วยุ ไม่ใช่เพราะเขาไม่เข้าใจ แต่เพราะเขารู้สึกถูกลดคุณค่า การนำเสนอความจริงจึงควรมีสติและความเมตตา เพื่อเปิดใจให้เขารับฟัง.
แท้จริงแล้ว ความลำเอียงเป็นภัยที่ทำให้ความเชื่อผิดฝังลึกในจิตใจ และหากนักวิชาการเองยังลำเอียง คนธรรมดายิ่งมีแนวโน้มจะต่อต้านความจริงมากขึ้น.
“หากความจริงถูกนำเสนอด้วยความถือตัว ความจริงนั้นก็อาจถูกปฏิเสธ แม้จะชัดเจนเพียงใดก็ตาม”
หมายเหตุจากผู้แปล
การแปลและเรียบเรียงนี้ ผู้แปลได้พยายามถ่ายทอดเนื้อหาให้เข้าใจง่ายและตรงตามเจตนารมณ์ของต้นฉบับมากที่สุด อย่างไรก็ตาม หากมีข้อความใดที่ไม่สมบูรณ์คลาดเคลื่อน ผิดพลาดในถ้อยคำหรือความหมาย ผู้แปลขอน้อมรับด้วยความเคารพ และขอความกรุณาจากผู้รู้ทุกท่านช่วยแนะนำ ตักเตือน และชี้แนะเพื่อให้เกิดความถูกต้องยิ่งขึ้นนะครับ.
ด้วยความเคารพอย่างสูง
ผู้แปลและเรียบเรียง: สมาน เลาะ
จากหนังสือ:
فقه الائتلاف قواعد التعامل مع المخالفين بالإنصاف/محمود محمد الخزندار
ขอขอบคุณเพจ: Samai Tohting สำหรับภาพหน้าหนังสือนี้.
